Kaszel u dzieci: jak szybko i bezpiecznie przynieść ulgę?

Kaszel to u dzieci najczęstszy objaw chorób układu oddechowego. Jego ostra postać może utrzymywać się do 4. tygodni. Zazwyczaj na początku jest suchy, jednak z czasem w oskrzelach gromadzi się nadmiar wydzieliny, która wymaga odkrztuszenia. Dlatego zwykle ten rodzaj kaszlu po kilku dniach przekształca się w mokry. Jak poradzić sobie z tym objawem u najmłodszych pacjentów?

Najczęstsze przyczyny ostrego kaszlu u dzieci

Dzieci bardziej niż osoby dorosłe są narażone na infekcje dróg oddechowych. Ich układ odpornościowy nie jest w pełni wykształcony, a obecność w żłobku, przedszkolu czy szkole ułatwia rozprzestrzenianie się wirusów i bakterii. Dlatego najczęstszą przyczyną kaszlu u dzieci są infekcje dróg oddechowych, np.:

• zapalenie oskrzeli,
• grypa,
• zapalenie oskrzelików,
• przeziębienie,
• zakażenie wirusem RSV,
• zapalenie płuc i jego powikłania.

Kaszel utrzymujący się powyżej 4. tygodni powinien być skonsultowany z lekarzem. Taki objaw może wskazywać na choroby przewlekłe, np. astmę, mukowiscydozę czy rozstrzenie oskrzeli^[1].

Jak złagodzić kaszel u dzieci?

Kaszel suchy, który towarzyszy pierwszym dniom zakażenia dróg oddechowych, może być hamowany przy pomocy leków przeciwkaszlowych. Należy do nich np. lewodropropizyna, która blokuje przewodzenie do mózgu bodźców pobudzających odruch kaszlowy. Jest ona bezpieczna dla dzieci powyżej 2. roku życia.

Kiedy w drogach oddechowych pojawia się wydzielina, leki przeciwkaszlowe powinny być odstawione. Kaszel mokry nie może być hamowany, ponieważ sprzyja to zaleganiu śluzu w oskrzelach, a takie warunki są bardzo korzystne dla rozwoju nadkażenia bakteryjnego. Dlatego w przypadku odkrztuszania wydzieliny stosuje się preparaty, które mają na celu ułatwienie tego procesu.

Leki wykrztuśne zawierają np. ambroksol. Substancja ta rozrzedza śluz poprzez pobudzanie wydzielania do dróg oddechowych rzadkiego płynu. Wspomaga też ruchy rzęsek, które odpowiadają za transport flegmy na zewnątrz. Dzięki temu jej odkrztuszanie, a tym samym oczyszczenie dróg oddechowych jest łatwiejsze.

Ambroksol nasila też produkcję surfaktantu, czyli substancji powierzchniowo czynnej niezbędnej do prawidłowej pracy pęcherzyków płucnych. Ponadto dobrze współgra on z antybiotykami, ponieważ podnosi ich stężenie w oskrzelach, czyli w miejscu infekcji^[2].

Syrop na kaszel dla dzieci z ambroksolem może być stosowany już od 1. roku życia. Maluchy poniżej 2. lat powinny być wcześniej osłuchane przez lekarza, który podejmie decyzję o sposobie leczenia.

Jak wspomóc leczenie kaszlu u dzieci?

Działanie podstawowych leków na kaszel można wzmocnić, stosując dodatkowe zabiegi. Należą do nich:

• nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywa dziecko,
• inhalacje z soli fizjologicznej lub hipertonicznej, które nawilżają drogi oddechowe i mogą pomóc oczyścić je z wydzieliny,
• dbanie o odpowiednie nawodnienie dziecka – powinno przyjmować więcej płynów niż zwykle,
• oklepywanie pleców dziecka po podaniu leków na kaszel i inhalacjach – pomaga odkrztusić wydzielinę.

Większość infekcji układu oddechowego ustępuje w ciągu kilku dni, a ich leczenie skupia się wyłącznie na łagodzeniu objawów. Dlatego tak ważny jest dobór odpowiednich leków i metod – tylko w ten sposób można szybko pozbyć się męczących malucha dolegliwości.

^[1] Krenke, K., Doniec, Z., Mastalerz-Migas, A., Mazurek, H., Bieńkowski, P., Jackowska, T., & Kulus, M. (2022). Zalecenia postępowania diagnostyczno – terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja. Lekarz POZ, 8(3): 173-192.

^[2] Jędrzejek, M., Pokorna-Kałwak, D., & Mastalerz-Migas, A. (2020). Praktyczne zastosowanie leków mukoaktywnych. Lekarz POZ, 1: 14-19.